“Donder op met met je pratende bloempot” Het verhaal van Hein (82)

Onlangs bezocht ik Hein, een man van 82 jaar die door gevorderde dementie niet langer thuis kan wonen. Hein verblijft nu in een verpleeghuis, waar lieve en zorgzame medewerkers oprecht hun best doen om hem zo goed mogelijk te begeleiden. En toch raakte mij iets diep.

Hein heeft een rijk en betekenisvol leven achter zich. Jarenlang gaf hij leiding aan een team van 35 mensen, was hij actief in de gemeenschap, en een warme, betrokken vader en echtgenoot. Een man met visie, verantwoordelijkheid en hart voor anderen.

Tegenwoordig raakt Hein aan het einde van de middag steeds vaker onrustig. Zijn enige zoon, Robert, heeft het familiebedrijf overgenomen en woont 70 kilometer verderop. Ondanks zijn drukke bestaan bezoekt hij zijn vader trouw twee keer per week. Maar hoe waardevol die bezoeken ook zijn: het is helaas niet genoeg om Hein’s onrust weg te nemen.

De werkelijkheid is dat de ouderenzorg onder grote druk staat. Dat weten we allemaal. Dus toen een jonge, goedbedoelende ergotherapeut voorstelde om Hein een pratende bloempot (een zorgrobot) te geven als oplossing, leek dat op papier misschien een goed idee.

Maar toen Robert zijn vader opnieuw bezocht en hem daar zag zitten met een nietszeggend pratend apparaat naast zich (zijn trotse, waardige vader tegenover een stuk plastic dat geprogrammeerd is om korte gesprekjes te voeren) sneed dat diep. Op de terugweg zaten de tranen hoog.

Eén gedachte bleef hangen: “Donder op met je pratende bloempot.”

Diezelfde avond stuurde Robert ons een e-mail. Of er nog iets mogelijk was. Of er nog ruimte was voor échte aandacht in het verpleeghuis, voor menselijke nabijheid, voor waardigheid. Ons antwoord was duidelijk: ja.



Sindsdien bezoekt een vriendelijke Gea ondersteuner vijf keer per week Hein in het verpleeghuis. Geen robot, maar een mens van vlees en bloed. Iemand die met hem wandelt, samen koffie drinkt, een ijsje haalt. Iemand die luistert, lacht, een hand vasthoudt. Oprechte aandacht.

Zo eenvoudig kan het zijn.

Geen technologie als lapmiddel. Geen vervanging van menselijk contact, maar een aanvulling op wat er zo vaak ontbreekt: tijd, rust en echte aandacht.

We hoeven niet klakkeloos te accepteren dat ouderen terechtkomen in een zorgsysteem waarin hun waardigheid onder druk komt te staan (hoe goed de intenties ook zijn). Het kan anders. En het mag anders.

En laten we eerlijk zijn: als het antwoord "Nee, dat is niet mogelijk" gegeven wordt, dan is dat vaak niet omdat het onmogelijk is, maar omdat het niet in het vergoedingenlijstje van overheid of zorgverzekeraar past.
Als je de mogelijkheid hebt om particulier iets te regelen, dan is dat zeker het overwegen waard. Voor jezelf, of voor een dierbare.

“Donder op met je pratende bloempot” een zinnetje vanuit het hart gesproken, een boodschap die je aan het denken zet.

Noot: Techniek als aanvulling, niet als vervanging.

Als zorgadviseur geloof ik zeker in de kracht van techniek en automatisering (vooral bij repeterende en praktische handelingen). Denk aan een robotarm die mensen met een verlamming helpt zelfstandig te eten, of een medicatierobot die op vaste tijden waarschuwt en keurig de juiste dosering afgeeft, een chatrobot die antwoord geeft op veel gestelde vragen of afspraken plant. Er zijn prachtige toepassingen die écht bijdragen aan zelfstandigheid.

Waar ik geen voorstander van ben, is het vervangen van menselijk contact bij kwetsbare mensen. Oprechte aandacht, een warm gesprek, een geruststellende hand op de schouder (dát laat zich niet automatiseren). Zorgrobots kunnen best veel, maar zeker niet alles...en dat moeten we ook niet willen.